Manmohan Singh : భారతదేశ దీర్ఘకాలిక ఆర్థిక వ్యూహాక‌ర్త‌, ఆర్థిక సరళీకరణ రూపశిల్పి మన్మోహన్ సింగ్ జీవ‌న అవ‌లోక‌నం..!

Manmohan Singh : ఆర్థిక వ్యవస్థను సరళీకరించిన, అనేక సంచలనాత్మక సంస్కరణల రూపశిల్పి, మాజీ ప్రధాని మరియు ప్రముఖ కాంగ్రెస్ నాయకుడు మన్మోహన్ సింగ్ దీర్ఘకాల అనారోగ్యంతో గురువారం ఢిల్లీలో మరణించారు. 92 ఏళ్ల ప్రఖ్యాత ఆర్థికవేత్త గురువారం సాయంత్రం “ఆకస్మిక స్పృహ కోల్పోవడం” తర్వాత ఢిల్లీలోని ఆల్ ఇండియా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెడికల్ సైన్సెస్ (ఎయిమ్స్)లో చేరినట్లు ఆసుపత్రి ఒక ప్రకటనలో తెలిపింది. మన్మోహన్ సింగ్ “వృద్ధాప్య సంబంధిత వైద్య పరిస్థితులకు చికిత్స పొందుతున్నారని మరియు డిసెంబర్ 26 న ఇంట్లో అకస్మాత్తుగా స్పృహ కోల్పోయారని AIIMS తెలిపింది. ఆయనను రాత్రి 8.06 గంటలకు న్యూఢిల్లీలోని AIIMSలో మెడికల్ ఎమర్జెన్సీకి తీసుకువచ్చారు. ఎన్ని ప్రయత్నాలు చేసినప్పటికీ ఫ‌లితం లేకుండా పోయింది. రాత్రి 9.51 గంటలకు మరణించినట్లు ప్రకటించారు.

మన్మోహన్ సింగ్ రాజనీతిజ్ఞతను స్మరించుకుంటూ నేతలు సంతాపాన్ని ప్రకటిస్తున్నారు. రాష్ట్ర‌ప‌తి ద్రౌపది ముర్ము మన్మోహన్ సింగ్ “అరుదైన రాజకీయవేత్తగా అభివ‌ర్ణించారు. ప్రజల జీవితాలను మెరుగుపరిచేందుకు సింగ్ విస్తృతంగా కృషి చేశారని ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ గుర్తు చేసుకున్నారు. సింగ్ భారతదేశాన్ని అపారమైన జ్ఞానం మరియు సమగ్రతతో నడిపించారని రాహుల్ గాంధీ అన్నారు. ఆయన మాటల కంటే పని చేసే వ్యక్తి అని కాంగ్రెస్ చీఫ్ మల్లికార్జున్ ఖర్గే అన్నారు. అనారోగ్య కారణాల వల్ల మన్మోహన్ సింగ్ ఇటీవలి సంవత్సరాలలో రాజకీయాలకు దూరంగా ఉన్నారు. 2024 ప్రారంభం నుండి ఆయ‌న‌ ఆరోగ్యం బాగా లేదు. మన్మోహన్ సింగ్ బహిరంగ ప్రదర్శన చివర‌గా జనవరి 2024లో తన కుమార్తె పుస్తక ఆవిష్కరణలో జరిగింది. ఏప్రిల్ 2024లో రాజ్యసభ నుంచి పదవీ విరమణ చేశారు.

మన్మోహన్ సింగ్ 2004 నుండి 2014 వరకు కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ (యుపిఎ) ఆధ్వర్యంలో సంకీర్ణ ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహించి వరుసగా రెండు సార్లు ప్రధానమంత్రిగా పనిచేశారు. 1991లో పివి నరసింహారావు ప్రభుత్వంలో ఆర్థిక మంత్రిగా భారతదేశ ఆర్థిక సరళీకరణకు ఆయన రూపశిల్పి. ప్రధానమంత్రిగా సింగ్ పదవీకాలం అపూర్వమైన ఆర్థిక వృద్ధితో గుర్తించబడింది. ఇది భారతదేశాన్ని ప్రపంచంలోనే అత్యంత వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ప్రధాన ఆర్థిక వ్యవస్థగా నిలబెట్టింది మరియు MGNREGA మరియు సమాచార హక్కు చట్టం వంటి మైలురాయి సామాజిక సంస్కరణలను ప్రారంభించింది. అతను చారిత్రాత్మక ఇండో-యుఎస్ పౌర అణు ఒప్పందంపై చర్చలు జరిపాడు, భారతదేశానికి దశాబ్దాల అణు ఒంటరితనానికి ముగింపు పలికాడు.

ఆర్థిక మంత్రిగా సింగ్ పాత్ర దేశ ఆర్థిక చరిత్రలో ఒక మలుపుగా పరిగణించబడుతుంది. చెల్లింపుల బ్యాలెన్స్ సమస్య మరియు క్షీణిస్తున్న విదేశీ నిల్వలతో తీవ్రమైన ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొంటున్న అతను ఆర్థిక వ్యవస్థను సరళీకరించే, ప్రైవేటీకరణను ప్రోత్సహించే మరియు ప్రపంచ మార్కెట్లలో భారతదేశాన్ని ఏకీకృతం చేసే రూపాంతర సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టాడు. ఈ చర్యలు సంక్షోభాన్ని నివారించడమే కాకుండా ప్రపంచంలో అత్యంత వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్థిక వ్యవస్థలలో ఒకటిగా మారేందుకు భారతదేశాన్ని ఒక మార్గంలో ఉంచాయి. ఆర్థికవేత్తగా అతని కెరీర్ అతని విద్యాపరమైన నైపుణ్యం మరియు భారతదేశ ఆర్థిక విధాన రూపకల్పనకు ప్రభావవంతమైన సహకారంతో గుర్తించబడింది. పబ్లిక్ సర్వీస్‌గా మారడానికి ముందు అతను పంజాబ్ యూనివర్సిటీ మరియు ఢిల్లీ స్కూల్ ఆఫ్ ఎకనామిక్స్‌లో ప్రొఫెసర్‌గా పనిచేశాడు.

సింగ్ ప్రధాన ఆర్థిక సలహాదారు (1972-1976)తో సహా కీలక పదవులను నిర్వహించారు. ద్రవ్యోల్బణం మరియు ప్రపంచ చమురు షాక్‌ల కాలంలో విధానాలకు మార్గనిర్దేశం చేశారు. అతను 1982 నుండి 1985 వరకు రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా గవర్నర్‌గా ఉన్నాడు. అక్కడ అతను ఆర్థిక స్థిరీకరణ మరియు ఆర్థిక నియంత్రణపై దృష్టి సారించాడు. అతను ప్రణాళికా సంఘం (1985-1987) డిప్యూటీ ఛైర్మన్‌గా కూడా పనిచేశాడు. అక్కడ అతను భారతదేశ దీర్ఘకాలిక ఆర్థిక వ్యూహాలను రూపొందించడంలో కీలక పాత్ర పోషించాడు. మ‌న్మోహ‌న్ సింగ్‌ సెప్టెంబరు 26, 1932న బ్రిటిష్ ఇండియాలోని పంజాబ్ ప్రావిన్స్‌లోని గాహ్ అనే గ్రామంలో జన్మించాడు. అది ఇప్పుడు పాకిస్థాన్‌లో ఉంది. 1947లో భారతదేశ విభజన తర్వాత, అతని కుటుంబం భారతదేశానికి వలస వచ్చింది. చండీగఢ్‌లోని పంజాబ్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆర్థికశాస్త్రంలో ఫస్ట్-క్లాస్ డిగ్రీని సంపాదించాడు. తరువాత కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయంలో పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్, 1957లో ఎకనామిక్స్‌లో డిగ్రీని పొందాడు మరియు 1962లో ఆక్స్‌ఫర్డ్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి DPhil సంపాదించాడు.